โดย อ.วรชาติ มีชูบท

บทความปัจจุบัน | บทความย้อนหลัง : ตอนที่ ๑ - ๒๐ | ๒๑ - ๔๐ | ๔๑ - ๖๐ | ๖๑ - ๘๐ | ๘๑ - ๑๐๐ | ๑๐๑ - ๑๒๐ | ๑๒๑ - ๑๔๐ |

|  ก่อนหน้า  |  ๑๑  |  ๑๒  |  ๑๓  |  ๑๔  |  ๑๕  |  ๑๖  |  ๑๗  |  ๑๘  |  ๑๙  |  ๒๐  |  ถัดไป  |

๑๑. ระเบียบการโรงเรียนมหาดเล็กหลวง
ในพระบรมราชูปถัมภ์พิเศษส่วนพระองค์
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (๕)

          นอกจากระเบียบการและข้อบังคับเครื่องแต่งกายนักเรียนมหาดเล็กหลวง กับข้อบังคับเครื่องแต่งกายมหาดเล็กสำหรับนักเรียนเก่ามหาดเล็กหลวงซึ่งได้กล่าวไปแล้ว ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ยังได้โปรดเกล้าฯ ให้ออกข้อบังคับสำหรับโรงเรียนมหาดเล็กหลวงไว้อีกหลายฉบับ อาทิ ระเบียบปฏิบัติภายในโรงเรียน ที่กำหนดให้อาจารย์ใหญ่หรือต่อมาเปลี่ยนเป็นผู้บังคับการ เป็นผู้รับผิดชอบการบริหารงานทั้งหมดของโรงเรียน มีผู้ช่วยคือ

                    ๑) ผู้ช่วยอาจารย์ใหญ่ฝ่ายวิชา ^[๑] รับผิดชอบงานวิชาการและปกครองบังคับบัญชาครูทั้งโรงเรียน

                    ๒) ผู้ช่วยฝ่ายปกครองนักเรียน ^[๒] รับผิดชอบเรื่องการปกครองนักเรียนทั้งโรงเรียน โดยมีครูกำกับเรือนนักเรียน หรือปัจจุบันคือ ผู้กำกับคณะเป็นผู้ช่วย

                    ๓) ผู้ดูการสถานที่และปกครองพนักงาน รับผิดชอบดูแลสถานที่ ไฟฟ้า น้ำประปา และระบบสุขาภิบาลทั้งปวง กับทำหน้าที่ปกครองคนสวนและคนงานทั้งโรงเรียน

                    ๔) สมุห์บัญชี ^[๓] มีหน้าที่รับผิดชอบงานการเงินและธุรการของโรงเรียนทั้งปวง

          ตำแหน่งอาจารย์ใหญ่และผู้ช่วยทั้ง ๔ ตำแหน่งนี้ ต่อมาได้มีการนำไปปรับใช้เป็นตำแหน่งบริหารในโรงเรียนของรัฐบาลสืบมาจนถึงทุกวันนี้ นอกจากนั้นในระเบียบบริหารงานภายในของโรงเรียนมหาดเล็กหลวงยังได้กำหนดตำแหน่งระดับรองลงไปอีกหลายตำแหน่ง เช่น หัวหน้าแผนกกรีฑา มีหน้าที่รับผิดชอบเรื่องการออกกำลังกายและการเล่นกีฬาของนักเรียน ผู้กำกับลูกเสือ มีหน้าที่รับผิดชอบเรื่องการฝึกหัดวิชาทหารและการฝึกหัดวิชาลูกเสือของนักเรียน

          เมื่อโรงเรียนมหาดเล็กหลวงเปิดการเล่าเรียนมาได้ชั่วระยะเวลาหนึ่ง นักเรียนมหาดเล็กหลวง หม่อมหลวงอุรา คเนจร เลขประจำตัว ๓ และหัวหน้าโรงเรียนคนแรก ก็เข้าสอบไล่และสำเร็จการศึกษาชั้นประโยคมัธยมพิเศษตามหลักสูตรของกระทรวงธรรมการในเวลานั้น จึงเป็นอันว่า น.ร.ม. ม.ล.อุรา คเนจร ได้ออกจากโรงเรียนเป็นคนแรก

          อนึ่ง ในระเบียบปฏิบัติภายในของโรงเรียนมหาดเล็กหลวงนั้น ยังได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้กำหนดระเบียบการลงโทษนักเรียนไว้ด้วยดังนี้

          อนึ่ง เนื่องจากโรงเรียนมหาดเล็กหลวงนี้เป็นส่วนราชการในสังกัดกรมมหาดเล็ก และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้นักเรียนได้ถวายตัวเป็นมหาดเล็กหลวงตั้งแต่ยังเล่าเรียนอยู่ในโรงเรียน ครูและนักเรียนมหาดเล็กหลวงทุกคนจึงมีฐานะเป็นข้าราชการพลเรือนในพระราชสำนักสังกัดกรมมหาดเล็กตลอดเวลาที่ยังรับราชการหรือศึกาอยู่ในโรงเรียน ฉะนั้นเมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี (ม.ร.ว.ปุ้ม มาลากุล) เสนาบดีกระทรวงวัง รับพระบรมราชโองการใส่เกล้าฯ ประกาศ "กฎมณเฑียรบาลว่าด้วยครอบครัวแห่งข้าราชการในพระราชสำนัก" เพื่อเป็นแนวทางประพฤติและปฏิบัติตนของข้าราชการในพระราชสำนักให้เป็นไปโดยชอบด้วยพระราชนิยม โดยให้มีผลบังคับใช้มาตั้งแต่วันที่ ๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๕๗ จึงปรากฏความในมาตรา ๕ แห่งกฎมณเฑียรบาลนั้นว่า "ผู้ที่นับว่าอยู่ในกฎนี้ แลจำเปนต้องปฏิบัติตามกฎนี้อยู่คือ... ๘ ข้าราชการแลนักเรียนในโรงเรียนมหาดเล็กหลวง"  ^[๖] และในหมวดที่ ๘ อธิบายว่าด้วยชั้นความผิดแลการลงทัณฑ์ ได้กำหนดอำนาจการลงทีณฑ์ของสภากรรมการโรงเรียนมหาดเล็กหลวงในฐานะผู้บังคับบัญชาโดยตรงของ ครูอาจารย์ พนักงาน และนักเรียนในโรงเรียนมหาดเล็กหลวง เป็น ๒ สถาน คือ

          ๑) กัก ไม่เกิน ๑๕ วัน โทษกักนี้คือ "ให้ผู้ต้องโทษอยู่ภายในจังหวัดใดจังหวัด ๑ อันเปนจังหวัดสถานที่ราชการ แลต้องรายงานตนต่อผู้บังคับบัญชาโดยตรงทุกวัน" ^[๗]

          ๒) ทัณฑกรรม ไม่เกิน ๓ วัน โทษทัณฑกรรมนี้คือ "ให้ทำการงานอันต้องออกกำลังกายผิดกว่าปรกติ แต่ทัณฑกรรมต้องเลือกให้กระทำการอันเปนประโยชน์ ไม่ใช่เปลืองแรงเปล่า ทัณฑกรรมในวัน ๑ ห้ามมิให้กระทำเกินกว่า ๓ ชั่วโมง แลห้ามมิให้กระทำติดๆ กันเกินกว่า ๗ วัน" ^[๘]

          ถึงแม้นว่า ระเบียบการของโรงเรียนมหาดเล็กหลวงและกฎมณเฑียรบาลว่าด้วยครอบครัวแห่งข้าราชการในพระราชสำนักจะได้ประกาศใชมาเป็นเวลาร่วม ๑๐๐ ปีแล้วก็ตาม แต่โดยที่ระเบียบและกฎมณเฑียรบาลนี้เป็นพระบรมราชโองการในสมัยราชาธิปไตย และมีพระบรมราชโองการในพระบาทสมเด็จพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้เปลี่ยนชื่อโรงเรียนมหาดเล็กหลวงมาเป็นวชิราวุธวิทยาลัย ฉะนั้นระเบียบและกฎหมายที่ใช้บังคับกับโรงเรียนมหาดเล็กหลวงจึงคงมีผลผูกพันที่วชิราวุธวิทยาลัยจะต้องถือปฏิบัติสืบต่อไป เว้นแต่จะมีการตราพระราชบัญญัติหรือมีพระบรมราชโองการให้ยกเลิกระเบียบและกฎมณเฑียรบาลนั้นแล้ว