เมื่อพระยาไพศาลศิลปสาตร์ (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา - เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี) รับพระบรมราชโองการมารับสมัครนักเรียนมหาดเล็กหลวงเป็นลูกเสือชุดแรกเมื่อปลายเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๓ จากนั้นได้มอบหมายให้คุณครูนายดาบ จ้อย พลทา (หลวงหัดดรุณพล) ครูวิชาทหารของโรงเรียนมหาดเล็กหลวงจัดการฝึกหัดระเบียบแถวให้นักเรียนที่สมัครเป็นลูกเสือแล้ว
ต่อมาวันเสาร์ที่ ๒ กันยายน พ.ศ. ๒๔๕๔ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กองลูกเสือกรุงเทพฯ ที่ ๑ (มหาดเล็กหลวง) ไปเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ณ สโมสรเสือป่าพระราชวังดุสิต “ผู้กำกับได้ฝึกหัดลูกเสือถวายตัว แลได้มีการสอบซ้อมวิชาลูกเสือตามแบบซึ่งได้ทรงพระราชนิพนธ์ไว้สำหรับสั่งสอนเสือป่าแลลูกเสือ”  ^[๑] เฉพาะหน้าพระที่นั่ง เสร็จแล้ว “ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามกองลูกเสือโรงเรียนมหาดเล็กหลวง ซึ่งเปนกองเริ่มแรกที่ได้ตั้งขึ้นว่า “กองลูกเสือหลวง” แลเมื่อวันที่ ๑๖ กันยายน ร,ศ, ๑๓๐ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานธงลายรูปพระมนูแถลงสารเปนธงประจำกองลูกเสือหลวง ซึ่งได้ตามเสด็จพระราชดำเนิรประพาศพระราชวังสนามจันทร์ (พระปฐมเจดีย์) เมื่อวันที่ ๓ กันยายน ศก ๑๓๐”  ^[๒]

 

 

ธงพระมนูแถลงสาร (จำลอง) ซึ่งประดิษฐาน ณ หอประชุมวชิราวุธวิทยาลัย

 

 

          ธงพระมนูแถลวารประจำกองลูกเสือหลวงนี้ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระยาอนุสาสน์จิตรกร (จันทร์ จิตรกร) จางวางกรมช่างมหาดเล็กจัดสร้างขึ้นตามกระแสพระราชดำริ มีลักษณะเป็นธงพื้นแพรสีดำ ขนาดกว้าง ๕๒ เซนติเมตร สูง ๕๐ เซนติเมตร ลายกลางปักไหมสีเป็นรูปพระมนูแถลงสาร ซึ่งทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเป็นตราโรงเรียนมหาดเล็กหลวง คันธงเป็นไม้ชัยพฤกษ์กลึงกลมโต ๓ เซนติเมตร หัวคันธงเป็นพระขรรค์โลหะสีเงิน คันธงยาวตลอดยอด ๒.๖๕ เมตร ที่ยอดคันธงประดับตราวชิรมาลาพร้อมแพรแถบสีเหลืองกับดำ

 

 

ตราวชิรมาลา

 

 

          ตราวชิรมาลาที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานประดับที่ยอดคันธงพระมนูแถลงสารนี้เป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์บำเหน็จความชอบในพระองค์ ซึ่งทรงพระราชดำริให้จัดสร้างขึ้น “สำหรับพระราชทานผู้ที่ได้รับราชการฉลองพระเดชพระคุณในพระองค์ แลรัชทายาทแลราชตระกูลโดยความจงรักภักดี ที่จะให้เปนคุณเปนประโยชน์ เปนพระเกียรติยศในพระองค์ แลราชตระกูล เปนการปรากฏก็ดี มิปรากฏก็ดี จะทรงพระราชดำริห์วินิจฉัยด้วยพระองค์เอง ผู้หนึ่งผู้ใดจะมาเกี่ยวข้องแนะนำว่า ผู้นั้นผู้นี้ควรจะได้รับพระราชทานไม่ได้เลยเปนอันขาด”  ^[๓]

 

          ธงพระมนูแถลงสารประจำกองลูกเสือหลวงนี้ เปรียบได้กับธงไชยเฉลิมพลของกองทหารและศารทูลธวัชประจำกรมกองเสือป่า เมื่อมีการตั้งกองเกียรติยศรับเสด็จหรือทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กองลูกเสือหลวงตามเสด็จไปในการซ้อมรบเสือป่าประจำปีหรือในเวลาเสด็จหัวเมืองใดๆ ก็ตาม กองลูกเสือหลวงจึงต้องเชิญธงพระมนูแถลงสารเข้าประจำแถวหรือไปในการตามเสด็จด้วยทุกครั้ง ธงพระมนูแถลงสารนี้จึงมิได้เป็นแต่เพียงธงประจำกองลูกเสือหลวง หากแต่ได้โปรดเกล้าฯ ให้ใช้เป็นธงประจำโรงเรียนมหาดเล็กหลวงด้วย

 

 

ภาพตัวอย่างธงประจำกองลูกเสือมณฑลต่างๆ ในงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ ๑ ณ พระราชอุทยานสราญรมย์ วันที่ ๑๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๗๐

 

 

          อนึ่ง เมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานธงพระมนูแถลงสารเป็นธงประจำกองลูกเสือหลวงแล้ว ก็มิได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานธงประจำกองลูกเสือโรงเรียนใดๆ อีกเลย คงพระราชทานแต่เฉพาะธงประจำกองลูกเสือมณฑล เฉพาะมณฑลที่ได้เสด็จพระราชดำเนินประพาสด้วยพระองค์เองเท่านั้น ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงมีเฉพาะมณฑลปัตตานี มณฑลนครศรีธรรมราช มณฑลภูเก็ต มณฑลกรุงเทพฯ มณฑลนครไชยศรี และมณฑลราชบุรี ที่ได้รับพระราชทานธงประจำกองลูกเสือมณฑล ส่วนมณฑลที่เหลือนั้นมาได้รับพระราชทานในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

 

          เมื่อทางราชการได้ยุบเลิกการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาลในช่วงหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองแล้ว สภากรรมการกลางลูกเสือแห่งสยามจึงได้กำหนดให้ธงประจำกองลูกเสือมณฑลเดิมนั้นเป็นธงประจำกองลูกเสือจังหวัดที่เป็นที่ตั้งศาลารัฐบาลมณฑลเดิม แล้วจึงได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างธงประจำกองลูกเสือจังหวัดขึ้นใหม่ในเวลาต่อมา

 

          ส่วนธงพระมนูแถลงสารนั้น เมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกกองลูกเสือหลวงขึ้นเป็นกรมนักเรียนเสือป่าหลวงเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๗ แล้ว ก็คงจะโปรดเกล้าฯ ให้กรมนักเรียนเสือป่าหลวงใช้ธงประจำกรมสืบต่อมา จนได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานธงประจำกรมนักเรียนเสือป่าหลวงให้ใหม่พร้อมพระราช-ทานเหรียญรัตนาภถภรณ์ ว.ป.ร. ชั้นที่ ๒ ผูกประดับที่ยอดธง เมื่อวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๙ แล้วจึงคงจะส่งคืนธงพระมนูแถลงสารให้แก่กรมบัญชาการคณะเสือป่า

 

          ธงประจำกรมนักเรียนเสือป่าที่พระราชทานเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๙ นั้น มีลักษณะเป็นธงรูปสี่เหลี่ยมพื้นแพรสีดำกว้าง ๕๒ เซนติเมตร สูง ๕๐ เซนติเมตร เช่นเดียวกับธงพระมนูแถลงสาร แต่ลายกลางปักไหมสีเป็นรูปหน้าเสือสวมเทริด อันเป็นสัญลักษณ์ของกรมกองเสือป่าในสังกัดกองเสนาหลวงรักษาพระองค์ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเป็นผู้บัญชากาด้วยพระองค์เอง กับมีชื่อนามกรมกับคติพจน์เสือป่า “เสียชีพอย่าเสียสัตย์” ปักไหมสีเป็นวงกลมล้อมรอบหน้าเสือ

 

          ต่อมาในเดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๔๖๐ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนธงชาติจากธงช้างมาเป็นธงไตรรงค์แล้ว ก็ได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างศารทูลธวัชประจำกรมกองเสือป่าเปลี่ยนแทนธงเดิม ในคราวนี้กรมนักเรียนเสือป่าหลวงก็ได้รับพระราชทานศารทูลธวัชที่เปลี่ยนใหม่เมื่อวันที่ ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๔๖๑ ด้วย

 

 

ศารทูลธวัชประจำกรมนักเรียนเสือป่าหลวง และแถบผ้าหมายนามกรมที่มุมยอดธง ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ที่หอวชิราวุธานุสรณ์

 

 

          ศารทูลธวัชประจำกรมนักเรียนเสือป่าหลวงที่พระราชทานเปลี่ยนให้ใหม่นี้ มีลักษณะเป็นธงไตรรงค์ขนาดกว้าง (สูง) ๗๔ เซนติเมตร ยาว (กว้าง) ๙๐ เซนติเมตร กลางผืนธงปักดิ้นทองเป็นอักษรพระบรมนามาภิไธยย่อ ร.ร.๖ มีพระมหามงกุฎรัศมีปักดิ้นทองอยู่เหนือ ที่มุมธงตอนบนด้านที่ติดกับคันธงมีแถบผ้าพ้นสีแดง มีริ้วสีดำ ๒ แถบที่ริมขอบทั้งสี่ด้าน กลางแถบผ้าปักไหมสีเป็นภาพหน้าสวมเทริดพร้อมอักษรบอกนามกรมและคติพจน์ของเสือป่า

 

          ต่อมาใน พ.ศ. ๒๔๖๒ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กรมนักเรียนเสือป่าหลวงเปลี่ยนจากเหล่าราบไปเป็นเหล่าพรานซึ่งเป็นเหล่าเคลื่อนที่เร็วในทำนองเดียวกับ “ทหารราบเบาเดอรัม” ซึ่งพระบาท-สมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเคยเสด็จไปประจำการเมื่อครั้งประทับทรงศึกษาที่ประเทศอังกฤษ จึงได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานศารทูลธวัชประจำกรมนักเรียนเสือป่าหลวงให้ใหม่โดยเปลี่ยนสีแถบผ้าที่มุมธงจากสีแดงซึ่งเป็นสีของเหล่าราบมาเป็นสีเขียวซึ่งเป็นสีประจำเหล่าพราน

 

          ครั้นทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ให้กรมกองเสือป่าต่างๆ ที่ตามเสด็จไปในการซ้อมรบเสือป่าจำลองศารทูลธวัชประจำกรมกองไปในการซ้อมรบ เพราะในการซ้อมรบโดยเชิญธงจริงไปนั้นทำให้ธงจริงได้รับความเสียหายและชำรุดเร็วกว่าเวลาอันควร กรมนักเรียนเสือป่าหลวงจึงได้จำลองศารทูลธวัชประจำกรมนักเรียนเสือป่าหลวงและได้นำไปพร้อมกองในการซ้อมรบเสือป่ามาจนยุบเลิกกองเสือป่า

 

          เมื่อกรมนักเรียนเสือป่าหลวงได้ถูกยุบเลิกไปพร้อมกับการยุบเลิกกรมโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ครั้งสิ้นรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวแล้ว ศารทูลธวัชประจำกรมนักเรียนเสือป่าหลวงก็คงจะถูกส่งคืนไปตามระเบียบ ที่โรงเรียนจึงคงเหลือแต่ธงพระมนูแถลงสารและศารทูลธวัชประจำกรมนักเรียนเสือป่าหลวงจำลองที่ประดิษฐานอยู่ในตู้กระจกบนหอประชุมสืบมาถึงทุกวันนี้