เมื่อกล่าวถึง "โรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย" เชื่อว่าหลายท่านคงนึกถึงพระบรมนามาภิไธยในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระนามเมื่อแรกพระราชสมภพว่า "มหาวชิราวุธ"

 

          เหตุที่ในพระบรมนามาภิไธยมีคำว่า "มหา" นี้ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระบรมราชาธิบายไว้ในพระราชหัตถเลขาที่พระราชทานไปยังพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสมมตอมรพันธุ์ ราชเลขานุการเมื่อแรกเสด็จเสวยสิริราชสมบัติ วันที่ ๒๗ ตุลาคม ร.ศ. ๑๒๙ (พ.ศ. ๒๔๕๓) ว่า

 

 

 

สามเณรสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร กับสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ กรมขุนเทพทวาราวดี

 

 

 

 

อักษรพระบรมนามาภิไธย ว.ป.ร. พระมหามางกุฎ

 

 

 

 

อักษรพระบรมนามาภิไธย ว.ป.ร. พระมหามงกุฎ บนแผ่นคอนักเรียนวชิราวุธวิทยาลัย

 

 

          จากพระบรมราชาธิบายข้างต้น ครูและนักเรียนวชิราวุธวิทยาลัยทุกคนจึงได้รับพระบรมราชานุญาตให้ติดอักษรพระบรมนามาภิไธย ว.ป.ร.พระมหามงกุฎ บนแผ่นคอกันทุกคน

 

          อนึ่ง พระบรมนามาภิไธย วชิราวุธ นั้น เป็นคำสมาสระหว่างคำ "วชิระ" หรือ "วัชระ" กับคำว่า "อาวุธ"
คำว่า "วัชระ" นั้น พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระบรมราชาธิบายไว้ใน "อภิธาน ในหนังสือนารายณ์สิบปาง" ว่า "วัชระ [ส.] - แก้ว; "ก้อนฟ้าผ่า" อีกนัย ๑ เรียกว่า "อศะนี". เปนอาวุธของพระอินทร์."   ^[๒]

 

 

พัดรองที่ระลึกงานคราวพระราชทานพระสุพรรณบัฏเฉลิมพระอิสริยยศ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ กรมขุนเทพทวารวดี เมื่อปีชวด สัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๕๐ (พ.ศ. ๒๔๓๑) ลายกลางพัดเป็นตราประจำพระองค์รูปเพชรเปล่งรัศมี

 

 

          เพราะคำว่า "วัชระ" แปลว่า "แก้ว" เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ผูกตราประจำพระองค์สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ กรมขุนเทพทวาราวดี จึงโปรดเกล้าฯ ให้ใช้รูปเพชรเป็นสัญลักษณ์แทนพระนาม และเมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอฯ พระองค์นั้นขึ้นเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๗ แล้ว ก็ได้โปรดเกล้าฯ ให้เติม "อุณาโลม" เหนือรูปเพชรที่พระราชทานไว้เดิม

 

 

ตราประจำพระองค์สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร รูปเพชรเปล่งรัศมี มีอุณาโลมอยู่เหนือ

 

 

          สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงใช้ตราประจำพระองค์มีอุณาโลมอยู่เหนือมาจนเสด็จนิวัตพระนครใน พ.ศ. ๒๔๔๕ แล้ว ก็พบว่า ทรงใช้พระลัญจกรจุลมงกุฎขนนกซึ่งพระราชทานเป็นตราตำแหน่งสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร มาแต่ครั้งทรงสถาปนาสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมารเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๙ แทนตรารูปเพชรเปล่งรัศมี มีอุณาโลมอยู่เหนือในบางโอกาสด้วย

 

 

พระลัญจกรจุลมงกุฎขนนก สำหรับตำแหน่งสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร ด้านล่างเป็นแพรแถบมีอักษร ร.จ.ย.ต.ว.ห.จ. ซึ่งย่อมาจาก เราจะบำรุงตระกูลวงษ์ให้เจริญ

 

 

          นอกจากนั้นในวโรกาสที่สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงเจริญพระชันษาครบ ๒๔ พรรษา เมื่อวันที่ ๑ มกราคม ร.ศ. ๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๗) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ได้โปรดเกล้าฯ ให้จัดสร้างพัดรองที่ระลึกในงานดังกล่าว ๒ เล่ม เล่มหนึ่งปักเป็นรูป เพชรมีจุลมงกุฎอยู่เหนือ กับอีกเล่มเป็นอักษรพระนามาภิไธย ม.ว. มีจุลมงกุฎอยู่เหนือ

 

 

พัดรองที่ระลึกงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร ครบ ๒ รอบ มโรงนักษัตร (๒๔ พรรษา) ๑ มกราคม ร.ศ. ๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๗)

---