ในส่วนของหลักสูตรการเล่าเรียนของโรงเรียนมหาดเล็กหลวงนั้น เมื่อแรกทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาโรงเรียนใน พ.ศ. ๒๔๕๓ โรงเรียนคงจัดการเล่าเรียนตามหลักสูตรหลวงที่กำหนดไว้ในแผนการศึกษาชาติ พ.ศ. ๒๔๔๕ โดยกำหนดอายุนักเรียนสำหรับชั้นต่างๆ ไว้ดังนี้

ชั้นปีที่ ๑ มูล [๑]	อายุ ๖ ปี
ชั้นปีที่ ๒ มูล [๒]	อายุ ๗ ปี
ชั้นประโยคมูล [๓]	อายุ ๘ ปี
ชั้นปีที่ ๑ ประถม [๔]	อายุ ๙ ปี
ชั้นปีที่ ๒ ประถม [๕]	อายุ ๑๐ ปี
ชั้นประโยคประถมพิเศษ [๖]	อายุ ๑๑ ปี
ชั้นปีที่ ๑ มัธยม [๗]	อายุ ๑๒ ปี
ชั้นปีที่ ๒ มัธยม [๘]	อายุ ๑๓ ปี
ชั้นประโยคมัธยมพิเศษ [๙]	อายุ ๑๔ ปี

 

         ต่อมาใน พ.ศ. ๒๔๕๕ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศใช้แผนการศึกษาชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖ กำหนดหลักสูตรการศึกษาชาติเป็น อนุบาล ประถม มัธยม และอุดมศึกษา โดยเทียบหลักสูตรการศึกษาเดิม

ชั้นมูล ๑ ๒ มูล และชั้นประโยคมูล	เทียบชั้นประถมปีที่ ๑ ๒ ๓
ชั้นปีที่ ๑ ๒ ประถม และชั้นประโยคประถมพิเศษ	เทียบชั้นมัธยมปีที่ ๑ ๒ ๓

 

 

โครงสร้างการศึกษาตามแผนการศึกษาชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖

 

 

ชั้นปีที่ ๑ ๒ มัธยม และชั้นประโยคมัธยมพิเศษ

เทียบชั้นมัธยมปีที่ ๑ ๒ ๓

 

         ในการจัดการศึกษาตามแผนการศึกษาชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖ นั้น กระทรวงธรรมการกำหนดให้

โรงเรียนประจำอำเภอ	เปิดสอนในระดับชั้นประถม คือ ประถม ๑ ๒ ๓
โรงเรียนประจำจังหวัด	เปิดสอนในระดับชั้นมัธยมต้น คือ มัธยม ๑ ๒ ๓
โรงเรียนประจำมณฑล	เปิดสอนในระดับชั้นมัธยมกลาง คือ มัธยม ๔ ๕ ๖

 

         ส่วนการเรียนการสอนชั้นมัธยมปลายมีสอนเฉพาะในโรงเรียนมัธยมบางโรงในกรุงเทพฯ เท่านั้น ทั้งนี้เพราะในเวลานั้นยังขาดทั้งครูผู้สอนและนักเรียนที่มีพื้นความรู้พอที่จะเรียนต่อในระดับนี้ แต่ที่โรงเรียนมหาดเล็กหลวงนั้นทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขยายการเล่าเรียนเต็มตามแผนการศึกษาชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖ คือเปิดสอนตั้งแต่ชั้นประถมไปจนถึงมัธยมบริบูรณ์ โดยมีกำหนดรับนักเรียนเข้าเรียนตามอายุตั้งแต่ ๘ ปีเต็มไปจนถึง ๑๖ ปี แบ่งตามชั้นที่จะเข้าเล่าเรียน คือ

ชั้นเตรียม ๑	อายุ ๗ ปี
ชั้นเตรียม ๒	อายุ ๘ ปี
ชั้นมัธยมปีที่ ๑	อายุ ๙ ปี
ชั้นมัธยมปีที่ ๒	อายุ ๑๐ ปี
ชั้นมัธยมปีที่ ๓	อายุ ๑๑ ปี
ชั้นมัธยมปีที่ ๔	อายุ ๑๒ ปี
ชั้นมัธยมปีที่ ๕	อายุ ๑๓ ปี
ชั้นมัธยมปีที่ ๖	อายุ ๑๔ ปี
ชั้นมัธยมปีที่ ๗	อายุ ๑๕ ปี
ชั้นมัธยมปีที่ ๘	อายุ ๑๖ ปี

 

          แต่กำหนดอายุนั้นกรมโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ได้ให้คำอธิบายว่า

 

"ตามที่กำหนดไว้นี้นับว่าเปนชั้นที่สมควรแก่อายุ ถ้าผู้ปกครองจะส่งเด็กที่ทีอายุมากหรือน้อยตามที่มีกำหนดอยู่ในเกณฑ์นี้แล้วก็จะรับได้ เมื่อกรมโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์เห็นควร.             ตามข้อความที่กำหนดมาแล้วนี้, เปนการกำหนดรับนักเรียนสมัค ส่วนนักเรียนหลวงที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เข้าเล่าเรียนโดยฉะเพาะตามที่ได้กล่าวไว้ในตอนประเภทของนักเรียนต่างๆ นั้น, แม้จะมีอายุมากน้อยประการใด, โรงเรียนรับเข้าเรียนทั้งสิ้น."  [๑๐]

 

          ต่อมาเมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้โอนโรงเรียนราชวิทยาลัยมาขึ้นสภากรรมการโรงเรียนมหาดเล็กหลวง กับโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาโรงเรียนมหาดเล็กหลวงที่จังหวัดเชียงใหม่อีกโรงหนึ่งเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๙ แล้ว ก็โปรดเกล้าฯ ให้โรงเรียนทั้งสองจัดการเล่าเรียนตามหลักสูตรหลวงของกระทรวงธรรมการเช่นเดียวกับโรงเรียนมหาดเล็กหลวงกรุงเทพฯ แต่โรงเรียนมหาดเล็กหลวงเชียงใหม่นั้นเปิดสอนเพียงชั้นมัธยมปีที่ ๗ นักเรียนที่สอบไล่ได้ชั้นมัธยมปีที่ ๗ แล้วต้องลงมาเล่าเรียนชั้นมัธยมปีที่ ๘ ที่โรงเรียนมหาดเล็กหลวงกรุงเทพฯ

 

          การประจำวันตามเวลาปรกติของโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ทั้งสามนั้นมีกำหนด ดังนี้

ย่ำรุ่ง [๑๑]	ตื่นนอน
ย่ำรุ่ง ๑๐ นาที	กินน้ำชาเช้าในห้องเลี้ยง
ย่ำรุ่งครึ่งถึงโมงครึ่ง	ตรวจชื่อ หัดทหารหรือหัดยิมนาสตกส
โมงครึ่ง	อาบน้ำ แต่งตัวสำหรับเรียน
๒ โมงเช้า	กินอาหารเช้าในห้องเลี้ยง
๓ โมงเช้าถึงเที่ยง	ตรวจชื่อ เข้าห้องเรียน
เที่ยงครึ่ง	กินอาหารกลางวัน
บ่าย ๑ โมงครึ่งถึงบ่าย ๓ โมงครึ่ง	ตรวจชื่อ เข้าห้องเรียน
บ่าย ๓ โมง ๔๕ นาทีถึง ๔ โมงครึ่ง	ผลัดเครื่องแต่งตัวหัดทหาร หรือยิมนาสติกส
บ่าย ๔ โมงครึ่ง	กินน้ำชาบ่าย แล้วออกเล่นในสนาม อาบน้ำ แต่งตัวอย่างอยู่บ้าน สรวมกางเกงไทย มีเสื้อนอก
ย่ำค่ำครึ่ง [๑๒]	กินอาหารเย็น
ทุ่มครึ่ง	ตรวจชื่อ เข้าเรียนเปนการตระเตรียมสำหรับวันรุ่งขึ้น
๒ ทุ่ม	พวกเล็กเลิกเรียนไปเข้าห้องนอน
๒ ทุ่มครึ่ง	ดับไฟตอนห้องนอนพวกเล็ก
ยามหนึ่ง [๑๓]	พวกใหญ่เลิกเรียนไปเข้าห้องนอน
ยามครึ่ง [๑๔]	ดับไฟตอนห้องนอนพวกใหญ่

 

 

ประกาศนียบัตรโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ ของนักเรียนมหาดเล็กหลวงแจ่ม สุนทรเวช (จมื่นอมรดรุณารักษ์)

 

 

          อนึ่ง เนื่องจากกระทรวงธรรมการกำหนดเวลาเล่าเรียนของนักเรียนในแต่ละปีการศึกษาเริ่มจากเดือนพฤศภาคมไปสอบไล่ปลายปีในเดือนมีนาคมของทุกปี แต่นักเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์นั้นทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นลูกเสือหลวงและนักเรียนเสือป่าหลวง ซึ่งต้องตามเสด็จไปในการซ้อมรบเสือป่าประจำปีในช่วงเดือนมกราคม - มีนาคมของทุกปี สำหรับโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดการเล่าเรียนเป็นพิเศษเริ่มตั้งแต่เดือนเมษายน แล้วขอให้กรมสอบไล่ กระทรวงธรรมการ มาจัดการสอบไล่ให้นักเรียนโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์เป็นการพิเศษ และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นักเรียนโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ที่สอบไล่ได้ตามหลักสูตร ได้รับพระราชทานประกาศนียบัตรของโรงเรียนในพระบรมราชปถัมภ์ ซึ่งผู้อำนวยการโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ ผู้บังคับการโรงเรียนและเจ้ากรมสอบไล่ กระทรวงธรรมการ ลงนามร่วมกันพร้อมประทับตราประจำชาดของโรงเรียนให้เป็นหลักฐาน