โดย อ.วรชาติ มีชูบท

บทความปัจจุบัน | บทความย้อนหลัง : ตอนที่ ๑ - ๒๐ | ๒๑ - ๔๐ | ๔๑ - ๖๐ | ๖๑ - ๘๐ | ๘๑ - ๑๐๐ | ๑๐๑ - ๑๒๐ | ๑๒๑ - ๑๔๐ |

|  ก่อนหน้า  |  ๔๑  |  ๔๒  |  ๔๓  |  ๔๔  |  ๔๕  |  ๔๖  |  ๔๗  |  ๔๘  |  ๔๙  |  ๕๐  |  ถัดไป  |

๔๒. นายใน นางใน (๒)

          ส่วนการที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงรับอุปการะเด็กชายจำนวนมากไว้ในพระราชสำนักนั้น มีพระบรมราชาธิบายปรากฏในพระราชหัตถเลขาที่พระราชทานไปยังนายเมย์นาร์ด วิโลบี คอลเชสเตอร์ - วีมซ (Maynard Willoughby Colchester - Wemyss) พระสหายชาวอังกฤษเมื่อวันที่ ๓ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๔๘ ว่า

          ความในพระราชหัตถเลขาดังกล่าวข้างต้นนั้นนอกจากจะแสดงให้เห็นว่า การที่ทรงอุปการะเด็ก ๆ ไว้เป็นจำนวนมาก นอกจากเพื่อตอบแทนความจงรักภักดีของบิดามารดาของเด็ก ๆ เหล่านั้นแล้ว ยังทรงมุ่งหวังให้มหาดเล็กเด็ก ๆ เหล่านั้นเป็น "เพื่อน" ในยามที่ทรงตกอยู่ในสถานะเดียวกับที่จอมพล สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ทรงบันทึกไว้ในสมุดจดบันทึกรายวันส่วนพระองค์ว่า "การเกิดเป็นเจ้าเป็นสิ่งที่น่าเบื่อหน่ายอย่างยิ่ง เพราะต้องทำอะไรตามขนบธรรมเนียมประเพณี ไม่อาจทำอะไรตามอำเภอใจได้ ไม่ว่าจะพูดหรือทำอะไรก็อยู่ในสายตาของคนอื่นตลอดเวลา"  ^[๒]  จึงทำให้ทรง "อยู่ในฐานะสูงเกินไปที่จะไปเที่ยวเยี่ยมคุยกับใครสักคนที่อายุรุ่นราวคราวเดียวกันได้อย่างสนุกสนาน"

          เด็ก ๆ ที่ทรงอุปการะไว้นี้ทรงถือเสมือนว่า ทุกคนเป็น "ลูก" ในพระองค์ทั้งสิ้น ดังมีพยานปรากฏในพระบรมราโชวาทที่พระราชทานแก่เจ้าพระยารามราฆพ (ม.ล.เฟื้อ พึ่งบุญ) เมื่อมีอายุครบ ๒๑ ปีบริบูรณ์ ว่า "เจ้าได้ตั้งอยู่ในโอวาทของฃ้าประหนึ่งว่าฃ้าเปนบิดาเจ้าจริง จึ่งทำให้ฃ้ามีความรักใคร่อย่างบุตร์แท้จริงเหมือนกัน"  ^[๓]  และในพระบรมฉายาลักษณ์ที่พระราชทานแก่พระยาอนิรุทธเทวา (ม.ล.ฟื้น พึ่งบุญ) เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๓ ก็ได้ลงลายพระราชหัตถ์ไว้ว่า "ให้ฟื้นเปนเครื่องหมายแห่งความรักของพ่อ" หรือแม้แต่ในหนังสือ "นายใน" สมัยรัชกาลที่ ๖ ก็ยังกล่าวไว้ว่า "เมื่อพระองค์ทรงตื่นบรรทมจะรับสั่งว่า "ฟื้น พ่อตื่นแล้ว"  " ^[๔]

          นอกจากนั้นเมื่อครั้งที่เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี (ม.ร.ว.เปีย มาลากุล) อดีตเสนาบดีกระทรวงธรรมการถึงอสัญกรรมใน พ.ศ. ๒๔๕๙ และหม่อมหลวงปิ่น มาลากุล ได้เฝ้าทูลละอองธุลี

          พระบาทกราบบังคมทูลพระกรุณาว่า " "ข้าพระพุทธเจ้าไม่มีพ่อเสียแล้ว" ทันทีทันใดพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีกระแสพระราชดำรัสว่า "ไม่ต้องกลัวจะเป็นพ่อแทนให้"  ^[๕]  ทั้งยังพบความตอนหนึ่งในบันทึกของหม่อมเจ้าชัชวลิต เกษมสันต์ประจำวันที่ ๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๑ อีกว่า "เสวยกลางคืนวันนี้รับสั่งว่าอยากจะให้เราบวช เรารับจะบวช ทรงพระกรุณาใหญ่ถึงแก่เรียกเราว่าลูกเลี้ยง และจะพระราชทานขบวนแห่เท่าพระองค์เจ้า เมื่อขึ้นไปเล่นไพ่ยังอวดคนอื่น ๆ อีกว่าลูกเลี้ยงเขาจะบวชให้ฉัน แลรับสั่งแก่เราว่าสึกมาแล้วจะพระราชทานบ้าน เมื่อมีบ้านแล้วจะแต่งงานก็ควร"  ^[๖]

          พยานสำคัญอีกชิ้นหนึ่งที่แสดงถึงพระมหากรุณาธิคุณที่พระราชทานแก่เด็ก ๆ ที่ทรงพระมหากรุณาชุบเลี้ยงไว้ คือ ความตอนหนึ่งในกระแสพระราชดำรัสที่พระราชทานแก่นักเรียนมหาดเล็กหลวงในงานพระราชพิธีฉัตรมงคลของโรงเรียนมหาดเล็กหลวง ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน เมื่อวันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๖ ว่า

          นอกจากเรื่องที่ทรงพระมหากรุณาชุบเลี้ยงเด็ก ๆ ไว้ในพระราชสำนักแล้ว หนังสือ "นายใน" สมัยรัชกาลที่ ๖ ยังได้กล่าวถึงราชสำนักฝ่ายในในสมัยรัชกาลที่ ๖ ไว้ว่า "กว่ารัชกาลที่ ๖ จะทรงเริ่มสนพระราชหฤทัยมีนางในอย่างเป็นทางการเมื่อมีพระชนมายุ ๓๘ พรรษา" และเมื่อตอนปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็ทรง "ถูกเกณฑ์ให้เลือกคู่" มาแล้วก็ตาม แต่การณ์ดังกล่าวกลับต้องร้างรามาก็เพราะมีพระราชกระแสว่า "ก็ฉัน ไม่รักนี่นา"  ^[๘]  ครั้นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระประชวรเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๒๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๓ แล้ว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ทรงเพลินไปกับการอุทิศพระองค์เพื่อดำเนินพระราชกรณียกิจน้อยใหญ่ในอันที่จะทรงนำสยามประเทศก้าวขึ้นสู่การยอมรับของนานาอารยประเทศ ดังที่ได้ทรงตั้งพระบรมราชปณิธานไว้แต่แรกทรงรับสิริราชสมบัติว่า ในรัชสมัยของพระองค์นั้นจะทรงนำอิสรภาพทางการศาลและยกเลิกข้อกำหนดเรื่องภาษีร้อยชักสามให้แล้วเสร็จสมบูรณ์

          เมื่อทรงเริ่มจัดระเบียบราชการกระทรวงยุติธรรมโดยแยกอำนาจตุลาการออกจากอำนาจบริหาร ทรงจัดระเบียบกระทรวงคมนาคม โปรดให้จัดตั้งคลังออมสินเพื่อส่งเสริมการออมของประชาชนในชาติ ฯลฯ ก็เผอิญเกิดมหาสงครามขึ้นในยุโรป ทรงติดตามข่าวสารการศึกในยุโรปนั้นโดยใกล้ชิดนับแต่เริ่มการสงคราม จนทรงตระหนักแน่ในพระราชหฤทัยแล้วว่า หากสยามจะเข้าร่วมสงครามกับฝ่ายสัมพันธมิตร และถ้าสัมพันธมิตรเป็นฝ่ายมีชัยในการมหาสงครามครั้งนั้นแล้ว จะทรงใช้โอกาสนั้นแก้ไขสนธิสัญญาที่ไม่เป็นธรรมอันเป็นเครื่องฉุดรั้งความเจริญของประเทศสยามให้สำเร็จลุล่วงไปได้ จึงได้ทรงนำสยามประเทศเข้าสู่สงคราม โดยประกาศสงครามกับเยอรมนีและออสเตรีย - ฮังการี เมื่อวันที่ ๒๒ กรกฎคม พ.ศ. ๒๔๖๐ และทรงส่งกองทหารไปร่วมรบในสมรภูมิทวีปยุโรป ซึ่งการณ์ก็เป็นไปดังที่ทรงตาดหวังไว้ เมื่อฝ่ายสัมพันธมิตรเป็นฝ่ายมีชัยชนะในมหาสงครามครั้งนั้นแล้ว จึงได้มีพระราชกระแสทรงพระราชปรารภกับคุณมหาดเล็กที่ถวายงานใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาทว่า "รบศึกยังไม่ชนะ ยังไม่มีเมีย ชนะศึกมีเมียได้แล้ว"  ^[๙]