โดย อ.วรชาติ มีชูบท

บทความปัจจุบัน | บทความย้อนหลัง : ตอนที่ ๑ - ๒๐ | ๒๑ - ๔๐ | ๔๑ - ๖๐ | ๑ - | ๑ - ๑๐ | ๐๑ - ๑๒ | ๒๑ - ๑๔ |

| ๑๔๑ - ๑๕๙ |

ก่อนหน้า  |  ๕๑  |  ๕๒  |  ๕๓  |  ๕๔  |  ๕๕  |  ๕๖  |  ๕๗  |  ๕๘  |  ๕๙  |  ๖๐  |  ถัดไป  |

 

๕๔. เครื่องแบบวชิราวุธวิทยาลัย (๓)

 

          เมื่อพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงรับรัชทายาทเสด็จดำรงสิริราชสมบัติสืบต่อจากสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราช พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวแล้ว ได้มีพระราชดำริให้จัดระเบียบราชการในพระราชสำนัก โปรดเกล้าฯ ให้ยุบเลิกหน่วยราชการหลายหน่วย รวมทั้งกรมโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ ส่วนโรงเรียนราชวิทยาลัยก็โปรดเกล้าฯ ให้ยุบเลิกและยกมารวมกับโรงเรียนมหาดเล็กหลวง เมื่อวันที่ ๑๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๙

 

          อนึ่งในระหว่างนั้น ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่ย เทพหัสดิน ณ อยุธยา) เสนาบดีกระทรวงศึกษาธิการในตำแหน่งสภานายกสภากรรมการจัดการวชิราวุธวิทยาลัยวางระเบียบการโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัยเพื่อใช้แทนระเบียบการเดิมของโรงเรียนมหาดเล็กหลวง ซึ่งในคราวนั้นเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรีได้พิจารณาวางระเยียบเครื่องแต่งตัวนักเรียนวชิราวุธวิทยาลัยไว้โดยพระบรมราชานุญาต ดังนี้

 

 

นักเรียนวชิราวุธวิทยาลัย คณะปรีชานุสาสน์ (คณะผู้บังคับการ)

ถ่ายภาพพร้อมด้วย มหาอำมาตย์ตรี พระยาปรีชานุสาสน์ (เสริญ ปันยารชุน) ผู้บังคับการและคุณหญิง กับ

รองอำมาตย์ตรี สนั่น แทยานนท์ ครูผู้ช่วยกำกับคณะ

 

 

             " ๘.  เครื่องแต่งตัวของนักเรียน ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ใช้ดังนี้

 

                  (ก) หมวกหนีบสักหลาดสีน้ำเงิน ตืดอุณาโลมพระมหามงกุฎเงินทางขวา และ ติดดุมพระมหามงกุฎฎเงินขนาดเล็กที่หน้าหมวก ๒ ดุม

                  (ข) แผ่นคอกำมะหยี่สีน้ำเงิน มีแถบเงินกว้าง ๑ เซนติเมตร พาดตามยาวของแผ่นคอ ๑ เส้น และติดอักษรพระบรมนามาภิไธยย่อ ว.ป.ร. มีพระมหามงกุฎเงินกลางแผ่นคอ ทับแถบเงินทั้งสองข้าง

                  (ค) เสื้อชั้นนอกขาวแบบราชการ ใช้ดุมพระมหามงกุฎเงิน

                  (ง) กางเกงสีน้ำเงินขาสั้นเพียงกึ่งกลางเข่า

                  (จ) ถุงเท้าดำยาว

                  (ฉ) รองเท้าหุ้มส้นหนังดำ"  []

 

 

นักเรียนชั้นมัธยมปีที่ ๘ คณะปรีชานุสาสน์ (ผู้บังคับการ) พ.ศ. ๒๔๗๔

(จากซ้าย) ๑. ม.ร.ว.ศุภผล นันทวัน ๒. วิวรรธน์ ณ ป้อมเพ็ชร ๓. บุญยง ศิริจรรยา ๔. ทน จารุศร ๕. ม.ล.เจตน์ สุทัศน์ ๖. เล็ก อเนกบุญ

๗. จินดา เกตุปัญญา ๘. สาโรช สุวรรณสุทธิ

 

 

          เครื่องแบบดังกล่าวข้างต้นใช้สำหรับเวลาออกนอกโรงเรียนหรือในงานพิธีต่างๆ ของโรงเรียน แต่เวลาอยู่ประจำในโรงเรียนนั้น นักเรียนสวมเสื้อเชิ้ตขาว กางเกงขาสั้นเสมอเข่าสีน้ำเงิน ถุงเท้าขาว รองเท้าดำ ส่วนครูและพนักงานในโรงเรียนซึ่งในรัชสมัยนี้โปรดเกล้าฯ ให้โอนย้ายไปเป็นข้าราชการสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ คงใช้เครื่องแบบอย่างข้าราชการพลเรือนสามัญ เวลาแต่งกายเต็มยศ ครึ่งยศ ใช้หมวกเฮลเม็ต (กะโล่) สีขาวติดตราพระครุฑพ่าห์สีทอง เสื้อแบบราชการ (ราชปะแคน) สีขาว ดุมทองเกลี้ยง ติดเอินทรธนูเครื่องหมายยศที่ปลายบ่า กางเกงสักหลาดดำติดแถบทองที่ขากางเกง รองเท้าดำ สำหรับเครื่องแบบปกติ ใช้เหมือนเครื่องแบบเต็มยศ ครึ่งยศ แต่เปลี่ยนกางเกงเป็นนุ่งผ้า (โจงกระเบน) ถุงเท้ายาวสีขาวหรือสีดำ รองเท้าขาวหรือดำ

 

 

จางวางเอก เจ้าพระยารามราฆพ (ม.ล.เฟื้อ พึ่งบุญ) ผู้อำนวยการโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์

ถ่ายภาพพร้อมด้วยคณะครูและพนักงานโรงเรียนมหาดเล็กหลวง และหม่อมพยอม ครูแม่บ้านคณะเด็กเล็ก

 

 

          ต่อมาภายหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ เนื่องจากสภาพขาดแคลนเครื่องนุ่งห่ม นักเรียนวชิราวุธวิทยาลัยในยุคนี้เวลาอยู่ในโรงเรียน คงสวมเสื้อเชิ้ตขาว กางเกงขาสั้นสีน้ำเงิน สวมรองเท้าดำ ไม่สวมถุงเท้า เพิ่งจะกลับมาสวมถุงเท้าสั้นสีขาวอีกครั้งในปีการศึกษา ๒๕๐๗

 

          นอกจากนั้นในช่วงเวลาเดียวกันนั้น พระยาภะรตราชา (ม.ล.ทศทิศ อิศรเสนา) ผู้บังคับการโรงเรียนในเวลานั้น ได้นำความเรียนปฏิบัติคณะกรรมการอำนวยการวชิราวุธวิทยาลัยว่า เมื่อเปลี่ยนแปลงการปกครองแล้วครูและพนักงานของวชิราวุธวิทยาลัย ซึ่งเคยเป็นข้าราชการสังกัดกระทรวงศึกษาธิการถูกปลดออกจากราชการเพราะรัฐบาลในขณะนั้นเห็นว่า วชิราวุธวิทยาลัยเป็นโรงเรียนราษฎร์ ครูและพนักงานจึงไม่สมควรเป็นข้าราชการ ดังนั้นเมื่อครูต้องควบคุมแถวนักเรียนไปในงานพิธีต่างๆ ภายนอกโรงเรียน นักเรียนสวมเครื่องแบบแต่ครูผู้ควบคุมแถวกลับไม่มีเครื่องแบบ ดูเป็นการลักลั่นไม่เหมาะสม คณะกรรมการอำนวยการวชิราวุธวิทยาลัยจึงได้พิจารณากำหนดเครื่องแบบครูและพนักงานวชิราวุธวิทยาลัยโดยอนุโลมตามเครื่องแบบข้าราชการกรมมหาดเล็กในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และได้กำหนดเครื่องแบบครูและพนักงานนี้ไว้ในข้อบังคับกรรมการอำนวยการวชิราวุธวิทยาลัย พุทธศักราช ๒๔๙๕ ดังนี้

 

 

มหาอำมาตย์ตรี พระยาภะรตราชา (ม.ล.ทศทิศ อิศรเสนา)

แค่งเครื่องแบบเต็มยศ ครูวชิราวุธวิทยาลัย ชั้นผู้บังคับการ

คราวรับเสด็จฯ ในงานพระราชทานผ้าพระกฐิน ณ วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม

 

 

"หมวดที่ ๔

เครื่องแบบครู

 

             ข้อ ๑๔ เครื่องแบบครูที่ปฏิบัติการในวชิราวุธวิทยาลัยให้มีเป็นชั้นดังนี้

 

                  (๑) ชั้นผู้บังคับการ

                  (๒) ชั้นผู้กำกับคณะ

                  (๓) ชั้นครู

                  (๔) ชั้นครูสำรอง

 

             ข้อ ๑๕ เครื่องแบบครูชาย ให้ใช้เครื่องแบบสีขาว เช่นเดียวกับเครื่องแบบข้าราชการพลเรือนสามัญ ลูกดุมเงินตราพระมหาพิชัยมงกุฎตามขนาดดุมอก มีแผงคอตามชั้นและตำแหน่งหน้าที่ดังนี้

                  (๑) ผู้บังคับการ แผงคอเป็นแผ่นเงินทั้งอัน ดังชั้นจางวางมหาดเล็กเดิม มี ว.ป.ร.อยู่กลางทั้งสองข้าง ไม่มีดาว

                  (๒) ผู้กำกับคณะ แผงคอพื้นสีน้ำเงิน ขอบเงินกว้าง ๑ ซม. ขีดกลางพาดตามยาว ๑ ขีด กว้าง ๑/๒ ซม. ดังชั้นนายเวรมหาดเล็ก มี ว.ป.ร.อยู่กลางทั้งสองข้าง ไม่มีดาว

                  (๒) ครู แผงคอพื้นสีน้ำเงิน ขอบเงินกว้าง ๑ ซม. ดังชั้นหุ้มแพรมหาดเล็ก มี ว.ป.ร.อยู่กลางทั้งสองข้าง ไม่มีดาว

                  (๓) ครูสำรอง แผงคอพื้นสีน้ำเงิน ขอบลวดเกลียวเงิน มี ว.ป.ร.อยู่กลางทั้งสองข้าง ไม่มีดาว

 

             ข้อ ๑๖ เครื่องแบบครูหญิง

                  (๑) เสื้อชั้นในสีขาว ไม่มีแขน คอเชิ๊ต หน้าอกผ่า ดุมตราพระมหาพิชัยมงกุฎ ๑ แถว ๕ เม็ด เวลาสวมให้กระโปรงทับเอวเสื้อ

                  (๒) เสื้อชั้นนอกสีขาว คอแบะ มีดุมอกตราพระมหาพิชัยมงกุฎข้างละ ๑ เม็ด แขนยาวถึงข้อมือ ปลายแขนมีดุมตราพระมหาพิชัยมงกุฎขนาดเล็ก ๓ เม็ด

                  (๓) กระโปรงสีน้ำเงินแก่ เย็บป้ายข้าง ชายกระโปรงสูงจากพื้นเท้า (ไม่สรวมรองเท้า) ประมาณ ๑ ฟุต

                  (๔) เครื่องหมายแสดงชั้นและตำแหน่งเช่นเดียวกับแผงคอเครื่องแบบครูชาย แต่จำลองให้เล็ก ทำด้วยเงิน ลอดกำมะหยี่สีน้ำเงินแก่ ทำเป็นแหนบติดหน้าอกเบื้องซ้าย ขนาดเท่าเครื่องหมายของข้าราชการในพระราชสำนักติดเสื้อราตรีสโมสร

                  (๕) รองเท้าหนังสีดำ ส้นสูง ๑ ๑/๒ นิ้วฟุต

                  (๖) ถุงเท้าสีเนื้อ"

 

 

          ครูและนักเรียนวชิราวุธวิทยาลัยคงใช้เครื่องแบบดังกล่าวมาเป็นลำดับ จนถึง พ.ศ. ๒๕๐๘ จึงเริ่มกำหนดให้นักเรียนใช้ป้ายชื่อโลหะพื้นสีหมายคณะติดที่ออกเสื้อข้างขวาในแนวรังดุมเม็ดที่ ๒ ต่อมาจึงย้ายป้ายชื่อโลหะนั้นไปติดที่เหนือกระเป๋าเสื้อชั้นนอกข้างขวา ส่วนที่อกเสื้อเบื้องขวาเปลี่ยนมาปักชื่อนักเรียนด้วยไหมสีตามสีคณะ ขนาดสูงประมาณ ๑ เซนติเมตร และพิมพ์ตราพระมหามงกุฎหมายสีคณะที่กระเป๋าเสื้อเชิ้ต และเพิ่มเข็มขัดหนังสีน้ำเงินมีหัวเข็มขัดตราพระมหามงกุฎสีเงินมาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๐๙

 

          เมื่อมีการปักชื่อที่อกเสื้อเชิ้ตนั้น มีนักเรียนคณะผู้บังคับการคนหนึ่งชื่อ "จักรกฤษณ์กุมารา พึ่งบุญ ณ อยุธยา" ได้รับอนุญาตให้ปักชื่อเพียง "จักรกฤษณ์กุมารา พึ่งบุญฯ" เนื่องจากพื้นที่ที่อกเสื้อมีไม่พอที่ปักคำ ณ อยุธยา

 
 

 
 

 
[ ]  "ประกาศระเบียบการโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย (สังเขป)", ราชกิจจานุเบกษา ๔๓ (๓๐ เมษายน ๒๔๖๙), หน้า ๑๑๕ - ๑๒๓.

 

 

ก่อนหน้า  |  ๕๑  |  ๕๒  |  ๕๓  |  ๕๔  |  ๕๕  |  ๕๖  |  ๕๗  |  ๕๘  |  ๕๙  |  ๖๐  |  ถัดไป  |

บทความปัจจุบัน | บทความย้อนหลัง : ตอนที่ ๑ - ๒๐ | ๒๑ - ๔๐ | ๔๑ - ๖๐ | ๑ - | ๑ - ๑๐ | ๐๑ - ๑๒ | ๒๑ - ๑๔ |

| ๑๔๑ - ๑๕๙ |